Η πανδημία λειτούργησε ως καταλύτης για τον ψηφιακό μετασχηματισμό τόσο του κράτους όσο και των επιχειρήσεων. Το μοντέλο λειτουργίας διαφορετικών τομέων επαναπροσδιορίστηκε, ενώ η πανδημική κρίση δημιούργησε νέες προκλήσεις και ευκαιρίες. Τα ψηφιακά εργαλεία και τα νέα δεδομένα που αυτά φέρνουν στην υγεία ανοίγουν τον δρόμο για μια σύγχρονη εποχή στις υπηρεσίες υγείας, με ψηφιακές λύσεις που μπορούν να ανασχηματίσουν τα μοντέλα περίθαλψης και πρόληψης, θέτοντας στο επίκεντρο πάντα τον ασθενή.

Ηδη, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η ηλεκτρονική διαχείριση του εμβολιασμού, που οργανώθηκε με αξιοσημείωτη ταχύτητα, κατέδειξε τα οφέλη της ψηφιακής αναβάθμισης των υπηρεσιών, για τη χάραξη πολιτικών δημόσιας υγείας με σκοπό την πρόληψη. Η άμεση, απρόσκοπτη και μαζική πρόσβαση των πολιτών σε παροχές και υπηρεσίες υγείας μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την ευημερία τους και να φέρει αλυσίδα αξίας.

Χάρη στην ταχεία ψηφιοποίηση προς την κατεύθυνση της πρόληψης και θεραπείας, έγιναν πραγματικότητα η επέκταση της άυλης ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, η εισαγωγή και περαιτέρω ανάπτυξη του MyHealth app, η ηλεκτρονική διαχείριση του παιδικού και εφηβικού εμβολιασμού κ.ά. Νέες προοπτικές για τις υπηρεσίες υγείας δημιουργούν το Ταμείο Ανάκαμψης και τα κονδύλια που έχουν διασφαλιστεί (ύψους 278 εκατ. ευρώ) για την περαιτέρω ψηφιοποίηση των υπηρεσιών υγείας, που θα αναβαθμίσουν τις νοσηλείες στα νοσοκομεία καθώς και συνολικά την περίθαλψη.

Real World Data: Μια μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα

Ο καλύτερος σχεδιασμός των θεραπειών, η αναγνώριση νέων ασθενειών, η κατανόηση της συχνότητας εμφάνισης συγκεκριμένων νόσων σε διαφορετικές ομάδες ασθενών και διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, η καταγραφή συμβάντων και παρενεργειών και οι νέες εφαρμογές υγείας έχουν μια κοινή συνισταμένη, τα Real World Data.

Η Ελλάδα έχει αναπτύξει έναν αρκετά διευρυμένο μηχανισμό μέσω της ΗΔΙΚΑ και των πρωτοβουλιών των υπουργείων Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Υγείας για τη συλλογή RWD. Αυτό που αναμένεται να δούμε στο άμεσο μέλλον είναι η σύνδεση του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενών, περιλαμβανομένων των προληπτικών και διαγνωστικών υπηρεσιών, με δεδομένα μητρώων ασθενών και άλλα κατανεμημένα δεδομένα υγείας στο πλαίσιο της ΗΔΙΚΑ, το οποίο θα επιτρέψει τη συλλογή ενός ολοκληρωμένου συνόλου δεδομένων για ασθενείς, νοσήματα, διαδικασίες, προϊόντα και υπηρεσίες στη χώρα μας. Η εφαρμογή των Real World Data είναι πολυεπίπεδη και έχει θετική αντανάκλαση όχι μόνο στην υγεία, αλλά και στην εθνική οικονομία. Σε πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ για την ανάπτυξη των RWD μέσω της ενσωμάτωσης καινοτόμων πληροφοριακών συστημάτων και νέων ψηφιακών εργαλείων, που υλοποιήθηκε με την υποστήριξη της MSD, καταδείχθηκε ότι η επένδυση 1 εκατ. ευρώ στο οικοσύστημα RWD/RWE συνεισφέρει άμεσα 496.000 ευρώ και συνολικά 959.000 ευρώ στην εθνική οικονομία, με τη δημιουργία 24 νέων και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας

Οπως όλα δείχνουν, η χώρα μας έχει μια μεγάλη ευκαιρία να επενδύσει στην τεχνολογία, στη συλλογή και ανάλυση RWD/RWE και να δημιουργήσει αλυσίδα υπεραξίας, αξιοποιώντας σημαντικά ερευνητικά κεφάλαια, εξελισσόμενη τελικά σε Παγκόσμιο Κέντρο Αριστείας. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα για νέες σημαντικές επενδύσεις στο σύστημα υγείας, σε μια περίοδο δύσκολη μετά τη διετή πανδημική κρίση.

Γιατί είναι σημαντικά τα RWD

Τα Real World Data μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό της επιδημιολογικής κατανομής των υγειονομικών προβλημάτων στον πληθυσμό, για τη χάραξη υγειονομικών προτεραιοτήτων, για τον προσδιορισμό του επιδημιολογικού και οικονομικού φορτίου. Συνεισφέρουν στον υπολογισμό του κόστους αντιμετώπισης διαφόρων νοσημάτων, την κατανομή υγειονομικών πόρων και τη συσχέτιση της δημόσιας και ιδιωτικής δαπάνης με το παρεχόμενο υγειονομικό αποτέλεσμα.

H σημασία των RWD/RWE είναι αναγνωρισμένη και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Υπενθυμίζεται ότι μέσω του κανονισμού για τον «Ευρωπαϊκό Χώρο Υγειονομικών Δεδομένων» (European Health Data Space, EHDS) ρυθμίζεται η πρόσβαση των ασθενών στα δεδομένα της υγείας τους και η ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των υγειονομικών φορέων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Επιπλέον, εισάγονται και στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) δεδομένα τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών, για την εγκριτική αξιολόγηση γενετικών θεραπειών κ.λπ.

Τα RWD μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μια σειρά παρεμβάσεων, με τελικό σκοπό την εξατομίκευση των παροχών και τη βελτίωση των θεραπευτικών στόχων. Για παράδειγμα, τα RWD που δίνουν στους κλινικούς ερευνητές τη δυνατότητα πρόσβασης σε δεδομένα από κλινικές σημειώσεις, εργαστηριακά αποτελέσματα, ακόμα και σε δεδομένα που προέρχονται από φαρμακεία, τα οποία μπορούν να αξιοποιήσουν συνδυαστικά για ερευνητικούς σκοπούς. Επίσης, στη φαρμακοεπαγρύπνηση αξιοποιούνται για την ανίχνευση, αξιολόγηση, τεκμηρίωση και επικύρωση της ασφάλειας των φαρμάκων. Ακόμη, στην ιατρική τα RWD, αξιοποιώντας το ιατρικό ιστορικό και τα θεραπευτικά αποτελέσματα μεμονωμένων ασθενών, με κατάλληλο μπλουτισμό με γονιδιακά, πρωτεϊνικά και μεταβολισμικά στοιχεία, παρέχουν τη βάση και μια πλούσια πηγή πληροφοριών για την εκ νέου αναβάθμιση της ταξινόμησης ασθενειών.

Επεξεργασία των RWD και προσωπικά δεδομένα

Πρώτιστη μέριμνα για την αξιοποίηση ιατρικών πληροφοριών και τη συλλογή σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, όπως ο ηλεκτρονικός φάκελος υγείας, βάσεις δεδομένων ασφάλισης υγείας, οργανισμών παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρικών και νοσηλευτικών), μητρώα ασθενών και βάσεις δεδομένων φαρμακείων αλλά και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.λπ., είναι η πλήρης συμμόρφωση με το GDPR και με όποια άλλη νομοθεσία περί απορρήτου δεδομένων. Η επεξεργασία τους περιλαμβάνει αυστηρούς μεθοδολογικούς κανόνες επικύρωσης της ποιότητας των δεδομένων, τυποποίησης και ανάλυσης, καθώς και προστασίας του δικαιώματος ιδιωτικότητας. Εν κατακλείδι, στόχος της ψηφιακής μετάβασης είναι η ανάδειξη νέων μοντέλων περίθαλψης, η αύξηση των δυνατοτήτων για υπολογισμό του κόστους των υπηρεσιών υγείας, η αναμόρφωση και αναβάθμιση της νοσοκομειακής περίθαλψης, η πρόληψη νοσημάτων, η αξιολόγηση νέων θεραπειών και τελικά η παροχή ολοκληρωμένης φροντίδας με βάση τις ανάγκες του πληθυσμού, η μόχλευση κεφαλαίων για την ανάπτυξη και η δημιουργία νέων και εξειδικευμένων θέσεων εργασίας.